Hattem is een kleine, compacte Hanzestad in de provincie Gelderland, net onder Zwolle. De stad ligt aan de IJssel en telt zo’n 12.000 inwoners. Er is een mooi historisch centrum met smalle klinkerstraatjes, monumentale panden, gezellige pleinen, musea en overblijfselen van vestingwerken. In dit artikel neem ik je mee en laat ik je zien wat te doen in de Hanzestad Hattem. Ik geef je een overzicht van de mooiste bezienswaardigheden – allemaal op loopafstand – en een paar fijne tips voor in de omgeving. Ideaal voor een dagje uit of een tussenstop tijdens een fietstocht.

Een stukje geschiedenis

Al in de middeleeuwen trok Hattem handelaren aan dankzij de ligging aan de IJssel. In de 14e eeuw kreeg Hattem stadsrechten en werd lid van het Hanzeverbond. Schepen brachten goederen als hout en graan naar de stad. Hattem werd versterkt met stadsmuren, poorten en een kasteel (de Dikke Tinne), waarvan je nu nog restanten ziet. Het oude stratenplan, de Dijkpoort en de Andreaskerk herinneren aan die tijd.

Wat te doen in Hattem?

De locaties zijn allemaal te zien op de kaart hieronder:

1. Anton Pieck Museum

Een van de bekendste trekpleisters van de Hanzestad Hattum is het Anton Pieck Museum, gewijd aan de bekende illustrator. Zijn werk is herkenbaar door de sprookjesachtige stijl en nostalgische sfeer. Je ziet originele tekeningen, prenten, schilderijen en drukwerk. Anton Pieck is vooral bekend van de Efteling en de mooie kalenders, maar hij deed zoveel meer dan dat. In het museum besef je pas hoe enorm veel illustraties en ander werk de kunstenaar heeft gemaakt, daar moet hij zowat elke minuut van zijn leven aan besteed hebben. Dit gegeven heeft veel indruk op mij gemaakt.

Het museum is gevestigd in een authentieke stadsboerderij in het centrum van Hattem en het bestaat inmiddels al 40 jaar. Het is destijds geopend door Anton Pieck zelf, die het overigens maar onzinnig vond dat hij een museum kreeg bij leven. 

2. Voerman Stadsmuseum

Om de hoek van het Anton Pieck Museum vind je het Voerman Stadsmuseum. In dit museum zie je kunst en geschiedenis onder één dak. Je kunt hier kennismaken met de kunst van Jan Voerman sr. en zijn zoon Jan Voerman jr. die allebei in Hattem woonden. Ook is er aandacht voor de historie van de stad zelf, met archeologische vondsten en oude gebruiksvoorwerpen. Het museum ligt midden in het centrum, in een karakteristiek gebouw.

3. Dijkpoort

Door De Dijkpoort fietste ik de stad binnen, een middeleeuwse stadspoort uit de 14e eeuw, en waande me meteen in de Middeleeuwen. Vroeger maakte deze, samen met een aantal andere poorten, deel uit van de verdedigingsmuur rondom de stad. De poort zag er destijds wat simpeler uit en heeft zijn huidige vorm gekregen in 1908 toen de bekende architect Pierre Cuypers er hoektorentjes en een kap aan toegevoegd heeft. In de toren bevindt zich tegenwoordig een atelier en is op vrijdagochtend en zaterdagmiddag open voor publiek. Ook kan Dijkpoort geboekt worden voor meetings.

4. Daendelshuis

Het Daendelshuis is een prachtig en opvallend pand in het centrum van Hanzestad Hattem. Het  is vernoemd naar generaal Daendels, een patriot die geboren was in Hattem, maar moest vluchten omdat hij in conflict kwam met de Oranjes. De naam is misleidend omdat hij er zelf niet woonde maar zijn schoonouders. Sinds 2020 is het pand onderdeel van het Nederlands Bakkerijmuseum en is hier het restaurant van het museum gevestigd.

5. Nederlands Bakkerijmuseum

Erg leuk voor jong en oud: het Nederlands Bakkerijmuseum. Je leert hier alles over het bakkersvak van vroeger en nu in een setting waarin je ruim 100 jaar terug in de tijd gaat én een kijkje neemt in de moderne bakkerij. Het museum bestaat uit vier panden -waaronder dus het Daendelshuis- die met elkaar verbonden zijn via een tunnel.  Er zijn regelmatig demonstraties en verschillende activiteiten. En ja, je mag ook proeven :-). Reserveren is verplicht ivm een goede doorstroming in de historische panden van het museum.

6. Andreaskerk

De Andreaskerk staat midden in het centrum en is een gotische kerk uit de 15e eeuw. De kerk wordt gebruikt voor diensten van de Protestantse gemeente en daarnaast zijn er speciale openingstijden waarop je de kerk kunt bezoeken. Soms worden er concerten gegeven of kun je een expositie bezoeken. In de kerk zijn twee orgels, waaronder een Slegelorgel uit 1677. In het gebouwtje aan de linkerkant van de kerk is het Toeristisch Informatiepunt gevestigd. Vanuit hier vinden ook georganiseerde rondleidingen plaats.

7. Stadhuis van Hattem

Op de Markt staat het oude stadhuis van Hanzestad Hattem. Het dateert uit de 17e eeuw en heeft een opvallende trapgevel met daarop het wapen van Hattem. Het is nog steeds in gebruik als stadhuis voor de bewoners en is iedere dag geopend van 9.00 uur – 17.00 uur voor burgerzaken.

8. Stadsmuur van Hattem

Van de oude stadsmuur zijn er nog delen bewaard gebleven. Deze kun je onder andere nog goed zien bij de Dijkpoort. De muur was onderdeel van de verdedigingswerken en beschermde de stad eeuwenlang tegen indringers. Erg leuk om je voor te stellen hoe het er vroeger allemaal uitgezien moet hebben. 

9. Windkorenmolen De Fortuin

Aan het einde van de Noordwal in het historische centrum staat de Windkorenmolen De Fortuin, gebouwd op de stadswallen. Deze molen draait iedere zaterdagmiddag en is dan open voor publiek. Er zijn dan vrijwilligers die uitleg geven over hoe de molen werkt. In de molenwinkel die dan ook open is kun je ambachtelijk gemaakte meel kopen en allerlei bak-en cakemixen. 

10. Jachthaven van Hattem

Aan de rand van de IJssel, net buiten het centrum ligt de jachthaven. Er zijn vaste ligplaatsen maar je kunt er ook als passant terecht. Ook is er een camperplaats met ruimte voor 22 campers. Een fijne plek om even te zitten, zeker als het mooi weer is. Je kijkt uit over het water en ziet de boten binnenkomen.

Stadswandeling met gids

Een leuke en leerzame manier om meer te weten te komen over deze mooie Hanzestad en de bovengenoemde bezienswaardigheden is natuurlijk een wandeling met een stadsgids. Dit kan iedere woensdag en zaterdagmiddag om 14.00 uur. De tickets zijn slechts vijf euro en verkrijgbaar bij het Toeristisch Informatiepunt (Kerkhofstraat 2). Je hoeft niet van tevoren te reserveren maar dat mag wel. Het is overigens altijd mogelijk om een wandeling te boeken. 

Doen in de omgeving van Hattem

Als je wat langer in de buurt bent, zijn er ook rondom Hattem genoeg mooie plekken:

• Veluwe: Hattem ligt aan de rand van de Veluwe, een groot natuurgebied met veel bos, heide en zandverstuivingen. Dit maakt de omgeving ideaal voor wandelen en fietsen.
• Zwolle: Op ongeveer 10 kilometer afstand ligt Zwolle. Een middelgrote stad met een historisch centrum, winkels, cafés en restaurants. De Ijsselbrug naar Zwolle biedt een mooi uitzicht over de Ijssel.
• Heerderstrand: Een recreatieplas iets verderop waar je kunt zwemmen of picknicken.
• Landgoed Molecaten: Heerlijk wandelen door heuvelachtig bos en statige beukenlanen. Hier is ook Herberg Molecaten bij de watermolen waar je neer kunt strijken voor een heerlijke lunch.
• Zalk en Wilsum: Kleine dorpjes aan de IJssel, goed bereikbaar met de fiets. Leuk voor een rustige tocht langs het water. Bij Zalk kun je met een pontje de rivier oversteken.