Je hebt er vast weleens van gehoord: Hanzesteden. Nederland heeft er 9 die nog steeds als zodanig bekend staan. In dit artikel heb ik deze belangrijkste Hanzesteden in Nederland op een rij gezet, met bij elke stad een korte toelichting. Bij de steden die ik inmiddels uitgebreid bezocht heb, staat een link naar het artikel dat ik geschreven heb over betreffende stad.

Wat zijn Hanzesteden?

Hanzesteden zijn steden die in de middeleeuwen deel uitmaakten van het Hanzeverbond, een netwerk van zo'n 200 handelssteden in Noordwest-Europa. De Hanze ontstond rond de 12e eeuw en had als doel handel te bevorderen en steden gezamenlijk sterker te maken tegen rovers en piraten. Koopmannen sloten zich aan om samen veiliger te reizen en handel te drijven. Veel Hanzesteden in Nederland liggen langs rivieren of voormalige Zuiderzee havens, zodat schepen makkelijk goederen konden aanvoeren en doorvoeren. Het Hanzeverbond zorgde voor welvaart en groei in deze steden, wat je nu nog terugziet in de mooie koopmanshuizen, pakhuizen en stadspoorten.

De Hanzesteden in dit artikel profileren zich nog steeds als Hanzestad en werken vaak samen om hun erfgoed te behouden, te promoten en voorlichting te geven. Zo kunnen bezoekers zien hoe belangrijk de Hanzeperiode was. Als je wandelt door een Hanzestad ga je eigenlijk op reis terug in de tijd, door smalle straatjes, over oude pleinen, langs stadsmuren en eeuwenoude toegangspoorten. Overal vind je nog de sporen van het rijke handelsverleden.

Hanzesteden in Nederland

In totaal waren er in de middeleeuwen in Nederland 22 Hanzesteden, waarvan er 9 dus heel belangrijk waren en nog steeds als Hanzestad bekend staan. Maar er waren ook 13 minder bekende Hanzesteden.

In het overzicht hieronder staan ze alle 22. De oranje zijn de bekende en de groene de minder bekenden.

1. Zwolle

Zwolle groeide in de 15e eeuw uit tot een welvarende Hanzestad met een bloeiende handel, eigen munt en indrukwekkende koopmanshuizen. De stad ligt aan de rivier de IJssel en dat maakte Zwolle goed bereikbaar. Vandaag zie je dat rijke verleden nog terug in de stadsmuur, stervormige stadsgracht, de Sassenpoort en de mooie herenhuizen. In de binnenstad vind je gezellige winkelstraten en veel leuke koffietentjes. De Peperbus, de grote kerktoren, steekt overal bovenuit en is het symbool van de stad. (Erg leuk om te beklimmen!) Zwolle heeft een fijne mix van historisch en nieuw, de stad voelt levendig en cultureel. Dit komt mede door de aanwezigheid van veel studenten en creatieve ondernemers.

2. Hasselt

Hasselt in Overijssel is een van de kleinere Hanzesteden en was in de middeleeuwen een belangrijk handelscentrum. Vroeger was het een belangrijke overslagplaats voor goederen die via de Zwarte Water en het IJsselmeer werden vervoerd. Door deze ligging aan het water had de stad veel invloed in de regio. Het oude centrum ademt nog steeds de sfeer van de Hanzetijd, met grachten, bruggetjes, oude pakhuizen en straatjes met historische gevels.

Wist je dat Hasselt ook een pelgrimsstad is? Sinds de 13e eeuw komen hier pelgrims naartoe om de Heilige Stede te bezoeken. De pelgromsroutes Jabikspaad uit Friesland en het Jacobspad uit Groningen komen in Hasselt bijeen en gaan vanuit hier verder als één pad naar Santiago de Compostela.

3. Hattem

Hattem ligt aan de rand van de Veluwe en de IJssel en was in de Hanzeperiode een doorvoerplaats voor goederen richting het oosten van het land. Ondanks zijn bescheiden omvang heeft de stad een rijke geschiedenis. Hattem is erg geliefd vanwege de smalle, sfeervolle straatjes, oude stadsmuur en stadspoorten. Het historische centrum is compact en overzichtelijk en je kunt hier lekker slenteren langs kleine winkeltjes en gezellige terrasjes. Er zijn een paar populaire musea zoals het Anton Pieck Museum en het Bakkerijmuseum. Een perfecte plek voor een leuk dagje uit of een leuke stop als je op de fiets de omgeving aan het verkennen bent.

4. Kampen

Kampen was ooit een van de machtigste Hanzesteden van Nederland. De stad lag strategisch aan de monding van de IJssel en had een sterke vloot. Handel, scheepvaart en visserij zorgden voor welvaart. In de oude binnenstad zie je nog veel terug van dat rijke verleden: prachtige poorten, kerken en koopmanshuizen. Kampen is compact en overzichtelijk, ideaal om te voet te ontdekken. De stadsbrug met zijn gouden wielen is een opvallend herkenningspunt en de skyline is geweldig. Je raakt in Kampen niet uitgekeken.

5. Elburg

Elburg was in de Hanzetijd een bloeiende vissers- en handelsstad aan de Zuiderzee. In de 14e eeuw werd de stad helemaal opnieuw opgebouwd in een strak rechthoekig stratenplan. Dat is nog steeds aanwezig en geeft Elburg een uniek karakter. Vanuit de toren van de Grote kerk kun je dit heel goed zien. De vestingstad zelf is al een museum op zich maar herbergt binnen de wallen ook nog enkele musea waaronder Museum Elburg, het Nationaal Orgelmuseum en het Schildersmuseum.

Elburg is overzichtelijk en sfeervol. De grachten, vestingwallen en de middeleeuwse Vischpoort zijn bijzonder goed bewaard gebleven. De stad heeft veel sfeer en het is heerlijk dwalen door smalle straatjes, hofjes en langs oude panden. Er een grote diversiteit aan horecagelegenheden en kleine winkeltjes.

6. Harderwijk

Harderwijk was in de Hanzetijd een levendige vissers- en handelsstad aan de Zuiderzee. De stadsmuren en poorten herinneren nog aan die tijd. De Vischmarkt is nu een gezellig plein met restaurants en terrassen, maar was vroeger was dit de plek waar handelaren hun vis verhandelden. De meeste mensen kennen Harderwijk van het Dolfinarium maar deze stad is zoveel meer dan dat. Harderwijk heeft een mooie boulevard aan het water met talloze restaurantjes, haventjes en een prachtig historisch centrum vol karakteristieke straatjes. Overal krijg je een mooi inkijkje in het rijke Hanzeverleden. Hier breng je met gemak één of meerdere dagen door.

Uitgebreid verslag volgt…

7. Deventer

Eén van de oudste steden van Nederland én een van de eerste Hanzesteden. Deventer is misschien wel de bekendste Hanzestad van Nederland. Al sinds de middeleeuwen was het een bruisend handelscentrum. De ligging aan de IJssel gaf schepen een snelle verbinding met andere Hanzesteden. Je vindt er nog veel oude straatjes, pakhuizen, monumentalen panden en kerken. Deventer is ook nu nog levendig, met markten, festivals en een mooi compact centrum. De Waag op de Brink is een echte blikvanger

Het Dickens festijn dat in december plaatsvindt trekt jaarlijks zo'n 125.000 bezoekers en de Boekenmarkt in augustus is de grootste van Europa. Deventer ademt geschiedenis, maar voelt tegelijk heel levendig door de vele terrassen, winkeltjes en culturele evenementen. Een stad waar oud en nieuw moeiteloos samengaan.

Uitgebreid verslag volgt…

8. Zutphen

Zutphen is een van de oudste Hanzesteden van Nederland en dat merk je meteen als je er rondloopt. Smalle straatjes, statige pakhuizen en oude stadsmuren herinneren aan de tijd dat Zutphen een belangrijke handelsstad was. De ligging aan de IJssel maakte de stad goed bereikbaar voor handelsschepen. Vandaag de dag vind je er veel historische panden, gezellige pleinen en leuke boetiekjes. Zutphen is ook bekend om de vele torens, vandaar de bijnaam ‘Torenstad’. Een fijne plek om gewoon wat rond te dwalen en je te laten verrassen door verborgen hofjes en steegjes. Een bezoek aan de Walburgiskerk en de Librije, een oude kettingbibliotheek, mag eigenlijk niet ontbreken.

Uitgebreid verslag volgt…

9. Doesburg

Doesburg ligt aan de IJssel en was een belangrijke schakel in het Hanzenetwerk. De stad is niet groot, maar heeft een charmant historisch centrum met mooie gevels en smalle straatjes. Doesburg staat ook bekend om de Doesburgsche Mosterd en de oude mosterdfabriek is een leuk museum. Het oudste restaurant van Nederland, Stadsbierhuys De Waag, vind je hier ook. Doesburg voelde voor mij knus en heel authentiek, samen met Hanzestad Kampen een absolute favoriet!

Uitgebreid verslag volgt…

De 13 minder bekende Hanzesteden in Nederland

Deze steden zijn wel bekend, maar staan minder bekend als Hanzestad. De reden dat deze minder bekend zijn, is bijvoorbeeld omdat ze destijds een minder belangrijke rol speelden, ze niet binnen de bekende Hanzeroute liggen, niet veel historie en monumenten bewaard hebben of gewoon niet als Hanzestad gepromoot worden.

Er zitten absoluut pareltjes tussen zoals bijvoorbeeld Nijmegen, Roermond en Oudewater en als ik in de buurt ben zal ik ze zeker bezoeken. En uiteraard doe ik daar dan ook verslag van. 🙂

• Stavoren
• Bolsward
• Oldenzaal
• Tiel
• Nijmegen
• Venlo
• Roermond
• Montfoort
• Rhenen
• Groningen
• Appingedam
• Medemblik
• Oudewater