Nationaal Park Dwingelderveld ligt in de provincie Drenthe en is met ruim 3700 hectare het grootste aaneengesloten natte heidegebied van West-Europa. Het park heeft een afwisselend landschap van uitgestrekte heidevelden, vennen, veenmoerassen, bossen en stuifzanden en is vrij toegankelijk. Er zijn hier volop mogelijkheden om te wandelen, fietsen en te genieten van de natuur. Een prachtig gebied waar ik regelmatig even terugkom.

Een stukje historie

Het landschap van het Nationaal Park Dwingelderveld is al duizenden jaren in gebruik. Het huidige heidegebied is ontstaan door eeuwenlange begrazing en plaggen door boeren. In de prehistorie leefden hier mensen die hun sporen nalieten in de vorm van grafheuvels en urnenvelden. Ook zijn er karrensporen uit de middeleeuwen terug te vinden.

In de twintigste eeuw kwam er meer aandacht voor natuurbehoud en kreeg het gebied in 1991 officieel de status van Nationaal Park. Sindsdien werken natuurorganisaties en vrijwilligers samen om het bijzondere natte heidegebied in stand te houden. Door de drassige delen te behouden en schapenkuddes in te zetten voor begrazing, blijft het Dwingelderveld een uniek natuurgebied in Nederland.

Flora en fauna

Nationaal Park Dwingelderveld staat erom bekend dat er bijzondere dieren en planten leven. Omdat natte heide een uniek en weinig voorkomend landschapstype is, komen er planten voor zoals de zeldzame veenpluis, dopheide en zonnedauw. Ook groeien er klokjesgentiaan en beenbreek, planten die in Nederland nog maar op weinig plekken voorkomen.

In de vennen en veenmoerassen komen amfibieën voor zoals de heikikker en reptielen zoals de adder en de levendbarende hagedis. Zelf heb ik er een mooie adder mogen aanschouwen die lag te zonnen op het fietspad. Vogelliefhebbers kunnen in het park zeldzame soorten te spotten, zoals de kraanvogel, wulp, nachtzwaluw en de roodborsttapuit. Ook broeden er blauwe kiekendieven en boomleeuweriken.

Er zijn in het park twee observatieplaatsten om vogels te kijken: een vogelobservatiehut bij de Davidsplassen en een vogelobservatiewand langs het fietspad aan het Holtveen.

In de bossen rondom de heide heb je kans om onder andere reeën, dassen en verschillende spechten te zien. Het landschap hier is zo gevarieerd dat je bij elk bezoek weer iets anders kunt tegenkomen.

Wandelen en fietsen in Nationaal Park Dwingelderveld

Wandelen

In het Nationaal Park Dwingelderveld ligt voor meer dan 60 kilometer aan wandelpaden. Sommige routes zijn gemarkeerd, maar je kunt natuurlijk ook zelf je route samenstellen met wandelknooppunten.

Twee mooie wandelroutes:

• Wandelroute Nationaal Park Dwingelderveld (4,7 km) Start: Bezoekerscentrum Dwingelderveld
• Wandelroute Boswandeling Spier – Plankenpad (5,5 km) Start: Natuurpoort Spier

Je kunt ook fantastisch wandelen bij de Davidsplassen, het Holtveenpad en de routes langs de schaapskooien.

Fietsen

Voor fietsers zijn er verharde en halfverharde fietspaden die dwars door het park en langs de mooiste plekken lopen. De fietspaden verbinden de omliggende dorpen met elkaar, waardoor je makkelijk een ronde kunt maken. Onderweg kom je langs vennen, heidevelden en bossen. Er zijn genoeg bankjes en picknickplekken om even te pauzeren.

Mountainbikers kunnen terecht op een speciale MTB-route die net buiten het Nationaal Park Dwingelderveld ligt.

Fietsroute Holtingerveld – Dwingelderveld (55km)
Zelf maakte ik hier al verschillende fietstochten die ik uitzet in Fietsknoop. Een mooie en veelzijdige route is het Fietsroute Holtingerveld – Dwingelderveld (55km). Hier fiets je zowel door het Nationaal Park Dwingelderveld en over de heide, maar ook over het Holtingerveld en de Havelterberg waar twee van de grootste hunebedden liggen. Startpunt van deze route is Toegangspoort Holtingerveld, maar als je deze route opslaat in Fietsknoop dan kun je het startpunt (en ook de richting) makkelijk veranderen. Zo kun je dan bijvoorbeeld starten bij Natuurpoort Spier (Knooppunt 44).

Dorpjes rondom Nationaal Park Dwingelderveld

Rondom het Nationaal Park Dwingelderveld liggen een paar sfeervolle Drentse dorpen.

Dwingeloo is misschien wel het bekendste. Het dorp heeft een gezellig brinkplein met een mooie oude kerk en een paar cafés en restaurants. Vanuit Dwingeloo ben je zo op de hei. Een opvallende bezienswaardigheid is de radiotelescoop van Dwingeloo, een imposante schotel die midden in de natuur ligt. Deze grote schotel werd in de jaren vijftig gebouwd en was toen de grootste beweegbare radiotelescoop ter wereld. De telescoop is niet toegankelijk, maar je kunt er wel vlakbij komen en het indrukwekkende bouwwerk bewonderen. Ook zijn hier grote informatiepanelen die je vertellen over de geschiedenis en de werking van de radiotelescoop.

Ruinen is een ander goed startpunt voor een bezoek aan het Nationaal Park Dwingelderveld. Het dorpje heeft een karakteristieke dorpskern met een kerk en een aantal eetgelegenheden. Even buiten Ruinen vind je ook het Bezoekerscentrum Dwingelderveld.

Ook Spier is een goed uitgangspunt, ook omdat hier de Natuurpoort Spier ligt, waarvandaan je verschillende wandelingen kunt maken.

Schaapskooien

In het Nationaal Park Dwingelderveld grazen twee schaapskuddes en beide hebben ook een schaapskooi die je kunt bezoeken. Het is erg leuk om de kuddes met de herder te zien vertrekken of aankomen vanaf de schaapskooien. maar uiteraard ook om ze onderweg op de heide tegen te komen.

De schapen zijn erg belangrijk voor de heide; ze zorgen ervoor dat de struikjes kort blijven en dat de heide niet ‘vergrast'.

Schaapskooi Ruinen

Deze schaapskooi is van Stichting Drentse Heideschaap en ligt vlakbij het Bezoekerscentrum Dwingelderveld. De kudde bestaat uit zo'n 300 Drentse heideschapen (met horens die dagelijks vanaf de schaapskooi vertrekken om 09:30 en terugkomen om 17:00 uur.

Meer info: schaapskudderuinen.nl

Schaapkooi Achter ’t Zaand

Deze Schaapskooi staat in Lhee (Achter 't Zand 4) en is van Natuurmonumenten. De kudde hier bestaat uit zo'n 200 Drentse heideschapen. Er is hier een bescheiden informatieruimte waar vrijwilligers je op zondagen van harte welkom heten en je vanalles kunnen vertellen over de heide en de schapen. Ook worden hier regelmatig demonstraties en workshops gegeven.

Meer info: Natuurmonumenten

Informatiecentra en praktische bezoekgegevens

Het gebied wordt onderhouden door onder andere Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer en er zijn twee belangrijke informatiepunten in en rond het Nationaal Park Dwingelderveld.

Bezoekerscentrum Dwingelderveld

Dit bezoekerscentrum wordt beheerd door Natuurmonumenten en is een goed startpunt voor een wandeling of fietstocht. Je vindt er informatie over wandelroutes, flora en fauna, en activiteiten. Voor kinderen zijn er speurtochten en een speelbos. Het bezoekerscentrum heeft ook een kleine winkel en een café.

Actuele info: Bezoekerscentrum Dwingelderveld

Adres

Bezoekerscentrum Dwingelderveld
Benderse 22
7963 RA Ruinen

Mijn ervaring

Regelmatig kom ik weer even terug naar het Dwingelderveld. Het is een afwisselende omgeving met zijn uitgestrekte heidevelden, vennen, bossen en rijke geschiedenis. Ik vind het een heerlijke omgeving om te fietsen en te wandelen en bezoek graag het mooie en zeer informatieve bezoekerscentrum Dwingelderveld. Er valt altijd meer te leren over de natuur :-). De dorpjes in de buurt zijn gezellige en knus en het is er goed vertoeven.